Vedraaide organisaties
Systeem als houvast
In Verdraaide organisaties zijn natuurlijke principes van organiseren ondergesneeuwd in een lawine van kunstmatige managementlogica. Die organisaties werken op basis van een systeem, door henzelf gemaakt, waarin allerlei regels, afspraken en procedures als het belangrijkste worden ervaren. Maar hoe die organisaties ook hun best doen om de processen te beheersen en daardoor de beleidsdoelen te realiseren, de “genietende” klant én de professionals die het werk moeten doen worden er meestal niet beter van.

Schermafbeelding 2014-11-18 om 10.19.05

In het boek Veranderende Organisaties wordt weer uitgegaan van “de bedoeling”. Wordt de vraag gesteld waar het eigenlijk allemaal om te doen was. Die vraag wordt gesteld in de leefwereld, ofwel het hier en nu, daar waar de werkelijke interactie plaatsvindt, waar plaats is voor variatie en uniciteit, waar het gaat om waarden, waar eigenaarschap is, keuzes gemaakt worden om kansen te vergroten. We nemen waar in die leefwereld. Momenteel zitten we in een tijd waarin de leefwereld vaak niet meer centraal staat, maar gedomineerd wordt door de systeemwereld. De pijl of liever de organisatie is verdraaid. “Hebben we een systeem of heeft het systeem ons?” (Stef Seykens).

 

Systeem als houvast

De systeemwereld met haar regels, werkinstructies, procedures etc. kent die unieke leefwereld niet en niet niets waar. Ze kan haar wel helpen. Zodat het wiel niet opnieuw uitgevonden hoeft te worden of om zaken beter te laten gaan. Maar de systeemwereld (en dus die systemen ed.) zijn niet leidend, maar dienend. Regels die afleiden van de bedoeling (van de organisatie) dienen afgeschaft te worden om de variatie weer een kans te geven, de beweging wordt gestimuleerd en eigenaarschap ontstaat.

Bovenstaande cirkels kort nader verklaard
Buitenste cirkel
Systeemwereld: weergave van de leefwereld (zoals een plattegrond een weergave is van de werkelijke grond), ligt vast in regels, procedures, enzovoorts. Zegt iets over ‘het hier en nu’ in de leefwereld, maar kent het hier en nu niet. Zoals je in een plaatje van een pijp ook geen tabak kunt stoppen.

Middelste cirkel
Leefwereld: het hier en nu, gaat over feitelijk gedrag en alle inter- en intrapersoonlijke dynamieken daarvan. In de leefwereld ontmoeten de uitvoerende professional en de klant elkaar.

Binnenste cirkel
Bedoeling: het ankerpunt waaraan op te hangen is wat in systeemwereld en leefwereld gebeurt. Op organisatieniveau is er één formele bedoeling: waartoe bestaat de organisatie. Tegelijkertijd heeft ook ieder instrument of iedere handeling in de organisatie een bedoeling.

Pijl
Staat voor dominantie tussen de cirkels onderling en daarmee de denkrichting.

Cirkels in Verdraaide Organisaties
Omdraaien van de pijl: de bedoeling als houvast
Organisaties die de pijl weer omdraaien van binnen (de bedoeling) naar buiten nemen de vraag van de klant en de passie van de professional als uitgangspunt voor hun activiteiten en gebruiken de ‘systeemwereld’ als ondersteunend instrument. Zo bereiken ze een hogere klantwaardering, een grotere medewerkerstevredenheid en veel betere financiële resultaten. Ze gaan uit van variatie, beweging en vergroten zo kansen en eigenaarschap. Een project mag dan ook best niet-lineair verlopen en kleine verspillingen worden geaccepteerd. Daarbij gaat men niet uit van het tijd-geldperspectief maar van het kosten-waardeperspectief. Centraal staat steeds de vraag van de bedoeling en met gezond “boerenverstand” maakt men zaken simpeler en wordt er gekeken naar wat er aan waarde wordt toegevoegd.

Ik heb de belangrijkste kenmerken van de dynamiek van beide pijlrichtingen in een mindmap gezet.